Bob Dylan 1984

Bob Dylan krijgt de Nobelprijs voor de literatuur. Hoe wij dat vijftig jaar geleden al wisten, en literatuurcriticus WAM de Moor daarover indertijd de plank volkomen mis sloeg.

NB: Dit artikel werd geschreven in oktober 2016, na de bekendmaking dat Dylan de Nobelprijs zou krijgen.

Dat was me een reis, van Rotterdam naar Leusden! De oude Eend van Volkskrant-collega Roelf Ridderikhoff pufte met een slakkengang door het nachtelijk donker. Bijna twee uur lang. Roel aan het stuur zat er niet mee om af en toe een joint op te steken. Eerst draaide hij ze zelf, maar dat leek me niet zo’n goed idee, dus dat nam ik van hem over; tien jaar routine in het sjekkies draaien raak je niet zo gauw kwijt, en dat beetje hasj erin strooien ging ook best, geholpen door het binnenlicht van de Eend.

thetimestheyareachanginDe klanken van Bob Dylan zaten nog in onze oren. Het was woensdag 6 juni 1984. Op de dag af twenty years ago today nadat ik getuige was geweest van het eerste en enige Nederlandse optreden van The Beatles in Blokker waren Roelf en ik naar Ahoy’ in Rotterdam afgereisd om Dylan voor het eerst in hoogsteigen persoon te zien. Maar eerst moesten we daarvoor door het voorprogramma heen, een tergend lang optreden van de wall of sound van Santana. Wat een herrie, er kwam geen eind aan.

Dylan was in 1984 niet echt over zijn hoogtepunt heen, maar hij was ook niet meer de superster van een paar jaar tevoren. Zelfs het optreden in het Feyenoord Stadion op 23 juni 1978 was al een culture-shock geweest. Een vriendin uit die tijd die het concert, het eerste stadionconcert in Nederland, had bijgewoond, vertelde een beetje lacherig hoe het stadion massaal had meegezongen met ‘Forever Young’, waarbij iedereen elkaar had aangekeken: kon dat nog wel? Dylan was op dat moment al een oude bard van wel 37 jaar. Een jaar later zou hij zijn carrière in het slop gooien door in de Heer te gaan en daar op zijn elpee Slow Train Coming van te getuigen.

Toch was een optreden van Bob Dylan in Nederland nog altijd zo bijzonder dat de redactie van de Volkskrant-bijlage Het Vervolg me vroeg voorafgaand aan het concert in Ahoy’ een verhaal ‘van weekendlengte’ over Dylan te schrijven. Zo kwam ik in contact met de fanclub van Bob Dylan in Nederland, die natuurlijk geen fanclub mocht heten – dat was iets voor jongens en meisjes die begonnen te gillen als Cliff Richard of Rex Gildo in Nederland optrad – die me van een dik pak informatie voorzag. Daar moest ik het mee doen, een interview met Bob Dylan is slechts weinigen gegeven.

likearollingstone‘Het is altijd wat met Bob Dylan’, zette eindredacteur Adriaan de Boer erboven. Het was een van mijn eerste verhalen voor de Volkskrant. De vrijdag voor het concert had ik avonddienst en ik was bij wijze van uitzondering met het openbaar vervoer. Toen ik tegen twaalf uur in de trein naar Amersfoort zat, ging een jong stelletje tegenover me zitten, met een verse Volkskrant, net op het Stationsplein gekocht. Snel doorbladeren naar mijn verhaal over Bob Dylan en samen genietend lezen. Ik kon ze wel zoenen.

Van het concert van Dylan herinner ik me toch voornamelijk Santana. Het duurde lang voor Dylan kwam, met een roze sjaal om zijn hals en een licht pak. Ik moest mezelf steeds inprenten: hier kijk ik nu naar de man die zo’n geweldige invloed heeft gehad op de popmuziek, en ook op mij. Ik hoorde zijn muziek voor het eerst toen hij zo’n beetje tegelijk met zijn Britse epigoon Donovan zijn entree maakte in de Top-Twenty van Radio Luxemburg, waar ik elke week naar luisterde.  The Times They Are a-Changin’, heette dat nummer, dat de veranderde tijdgeest perfect samenvatte:

Come gather 'round people
Wherever you roam
And admit that the waters
Around you have grown
And accept it that soon
You'll be drenched to the bone.
If your time to you
Is worth savin'
Then you better start swimmin'
Or you'll sink like a stone
For the times they are a-changin'.
Come writers and critics
Who prophesize with your pen
And keep your eyes wide
The chance won't come again
And don't speak too soon
For the wheel's still in spin
And there's no tellin' who
That it's namin'.
For the loser now
Will be later to win
For the times they are a-changin'.
Come senators, congressmen
Please heed the call
Don't stand in the doorway
Don't block up the hall
For he that gets hurt
Will be he who has stalled
There's a battle outside
And it is ragin'.
It'll soon shake your windows
And rattle your walls
For the times they are a-changin'.
Come mothers and fathers
Throughout the land
And don't criticize
What you can't understand
Your sons and your daughters
Are beyond your command
Your old road is
Rapidly agin'.
Please get out of the new one
If you can't lend your hand
For the times they are a-changin'.

The line it is drawn
The curse it is cast
The slow one now
Will later be fast
As the present now
Will later be past
The order is
Rapidly fadin'.
And the first one now
Will later be last
For the times they are a-changin'.

thefreewheelinbobdylanIk kocht zijn albums: The Freewheelin’ Bob Dylan, Another Side of Bob Dylan, The Times They Are A-Changin’. En ik was verbijsterd door het eindeloos doordreinende Like A Rolling Stone, dat zo lang was dat het maar net op een singeltje geperst kon worden. In zijn oorspronkelijke versie was het nummers zelfs drie keer zo lang.

Amsterdam, 10 april 2009

Toch zou het lang duren voor ik Dylan live terug zou zien: in de Heineken Hall in Amsterdam, 10 april 2009, m’n 63ste verjaardag. Dylan, 68 inmiddels, was veranderd. Hij stond in het midden van een band van zes of acht man, allen in zwart pak, allen met een hoed, alleen die van ‘The Zim’, zoals zijn aanhangers de als Robert Zimmerman geboren zanger noemen, had een lichtere kleur. Dylan bewoog nauwelijks. Hij zong, maar wat zong hij? Om niet elke avond dezelfde reeks bekende hits te moeten afdraaien, was hij al jaren geleden begonnen de arrangementen van zo’n beetje al zijn songs steeds opnieuw te herschrijven. Het duurt soms tot tegen het einde van een song voordat de fans een loopje herkennen – van de tekst van de oude bard is sowieso weinig te verstaan – en ze eindelijk laatste twee regels kunnen meezingen. Misschien doet Dylan dat wel omdat hij zo de pest heeft aan mensen die meezingen.

De Nobelprijs

Inmiddels was Dylan de status van superster voorbij. Hij zong nog wel zijn oude hits, maar hij was al lang geleden begonnen aan een nieuw oeuvre met een veel poëtischer inslag. Zijn naam viel steeds vaker als kandidaat voor de Nobelprijs van de Literatuur.

anothersideofbobdylanToen rond 2002 de bekendmakingen van de Nobelprijzen er weer aankwamen, was ik chef van de kunstredactie van De Gelderlander. Een van onze betere medewerkers van literatuurcriticus WAM de Moor, wiens bijdragen ook geregeld in de NRC werden gepubliceerd. “WAM, zou je voor ons een stuk over de poëzie van Dylan willen schrijven”, vroeg ik.

De Moor was een groot kenner van poëzie en ook een liefhebber van Engelse poëzie. Maar zijn beschouwing over Dylan sloeg de plank volledig mis. WAM ontleedde Dylans bekende songs, schreef over het  hippie-tijdperk en vond ze wat beter dan ‘she loves you’ van The Beatles, maar weigerde te geloven dat we hier met een aanstaand winnaar van de Nobelprijs te maken hadden.

Die kreeg Bob dat jaar ook niet. Het zou nog zo‘n vijftien jaar duren voor Dylan de prijs kreeg. Ik wist al een halve eeuw geleden dat hij er recht op had.

Ik ben benieuwd wat hij gaat zingen bij de uitreiking van de Nobelprijs. Het zal een optreden worden als nooit tevoren. Hopen maar dat de leden van het Nobel Comité alvast een paar stevige joints binnen handbereik hebben, net als Roelf Ridderikhoff en ik, op Dylan Day in 1984. Everybody must get stoned!

Bob Dylan, Subterranean Homesick Blues

https://www.youtube.com/watch?v=MGxjIBEZvx0 

 

 

Copyright © 2015-2024 Martin Rep | Radboudlaan 14 | 1402 XP  Bussum