boffieIk lach een beetje besmuikt om de jonge Gooise vrouw naast me die bij de Albert Heijn in Bussum haar bonuskaart onder de scanner houdt. Ze wacht tot een van de handscanners in het rek oplicht, neemt die in haar hand, kijkt een tijdje naar het ding voordat ze op ‘akkoord’ tikt en eindelijk boodschappen kan gaan doen. Wat ouderwets!

1953. Ik zit bij Meintje achter op de fiets. We zijn even bij opoe Rozema op de koffie geweest – ‘jo willen zeker wel een glaasje Ranja, Mart’n’, vroeg ze vriendelijk in haar rare taaltje – en nu zijn we op weg naar Albert Heijn.

Albert Heijn is op de hoek van de Zuiddijk en de Prinsenstraat bij ons in Zaandam. Moeder zet haar fiets voorzichtig tegen de gevel en tilt mij op de grond. Ik hol de winkel al binnen, ik weet hier best de weg, al ben ik nog maar net zeven jaar.

ah-zuiddijkAan de toonbank doet Meintje haar bestellingen. Rijst, bonen, suiker. De winkeljuffrouw kent me wel, lacht me toe terwijl ze de suiker en de rijst op de toonbank zet. De bruine bonen moet ze afwegen, want moeder heeft een pond nodig en dat hebben ze niet voorverpakt.

“Oh ja, ook nog een rol beschuit”, zegt Meintje. Ze had al betaald, maar haalt nu een extra dubbeltje uit haar beurs te voorschijn. “Kijk eens”, zegt ze tegen me, terwijl ze de rol voor m’n neus houdt, “er zit een prentje bij verpakt.”

cjamin “U kunt sparen voor een boekje van Boffie en Buikie”, zegt de winkeljuffrouw. Mijn hart slaat een slag over. Een echt stripverhaal van Boffie! Boffie kent iedereen – hij is een jongen die vaak op de reclame van Albert Heijn staat; hij heeft een groot schort voor en torst een enorm dienblad met koppen koffie, waarbij iedereen blij verrast opkijkt.

Moeder stopt alles in haar boodschappentas. We moeten nog naar de markt. Dat vind ik wel gezellig, maar het duurt ook erg lang. Gelukkig krijg ik als beloning een ijsje van ‘Cjamin’: een heerlijk, langzaam smeltend, rechthoekig blok vanille-ijs. De wafeltjes die eromheen horen, vind ik niet lekker; als het ijsje bijna op is, stop ik de smeltende resten in m'n mond, samen met het papier waarin het ijs verpakt was. Verzaligd zuig ik het leeg, geen druppel ijs gaat verloren. De bal papier spuug ik uit op straat, Meintje ziet dat toch niet.

En betere waar…

degruyterZaankanters zijn trots op de grote bedrijven die in het hele land en soms ver daarbuiten bekend zijn. Albert Heijn is een groot en belangrijk bedrijf in Zaandam. In de Oostzijde is een AH-fabriek, en aan de Westzijde, aan de overkant van de Zaan, is het landelijk hoofdkantoor van het bedrijf, dat in heel Nederland winkels heeft. Mijn moeder doet er vaak boodschappen, liever dan in die andere kruidenierszaken in de stad, zoals de Végé, de Coöperatie, de Vivo, De Spar, Simon de Wit of De Gruyter. Een enkele keer loopt ze wel eens bij De Gruyter binnen. Het is een luxe winkel aan de Westzijde tegenover de Gedempte Gracht. Binnen zijn hekken met vergulde stangen, en buiten op de gevel staat, ook al in vergulde letters, een reusachtige, wervende tekst: ‘En betere waar… en 10 procent… alléén De Gruyter’. De winkel deelt elke week een leuk cadeautje uit, het ‘snoepje van de week’, maar ondanks dat geeft Meintje de voorkeur aan Albert Heijn.

Zelfbediening

ah zuiddijkDe AH-winkel aan de Zuiddijk waar ik met Meintje vaak kwam, onderging al snel veranderingen. De toonbank verdween, het werd een zelfbedieningszaak, maar de zaak was te klein om er een echte supermarkt van te maken. Ook het oude hoofdkantoor van Albert Heijn aan de Westzijde verdween, terwijl aan het Noordsebosch, vlak bij de Gedempte Gracht, een nieuw, modern hoofdkantoor uit de grond werd gestampt.

In de nieuwe wijken van Zaandam kwamen supermarkts van allerlei pluimage, maar toch meestal met het Albert Heijn-logo op de voorgevel. Na vele supermarktoorlogen en prijzenslagen is de kaart van de Nederlandse grootwinkelbedrijven inmiddels voorgoed veranderd. De Gruyter kon de overgang van winkelbedrijf dat alleen eigen merken verkocht naar supermarktconcern niet aan, Végé (VerkoopGemeenschap van zelfstandige kruideniers) en de Vivo (‘Vivo deelt de lakens uit’) gingen op in de Super. Maar wie bleef, was Albert Heijn.

Mijn kleinkinderen zijn gek op de moestuintjes die AH uitdeelt bij zoveel euro aan boodschappen. Straks komen er misschien weer nieuwe voetbalplaatjes als Oranje het EK haalt of andere ‘snoepjes van de week’. De sensatie voor hen is net zo groot als die ik voelde bij het verzamelen van de strips voor Boffie en Buikie. Meintje genoot er net zoveel van als ik en kocht het album, getekend en geschreven door Jean Dulieu, de bedenker van Paulus de Boskabouter, voor me. Daar kon ik de strips inplakken. Ik vond het een schitterend verhaal: Buikie was een merkwaardige uitvinder die allerlei malle machines bedacht, inclusief een vliegtuig dat niet veel groter was dan een fiets, en ze werden geholpen door Botje, een slimme robot waar later Lampje van Willie Wortel van moet zijn afgekeken. Als ze in de stress kwamen, zorgde Boffie altijd voor rust door een heerlijk kopje AH-koffie te zetten. Dankzij een door Albert Heijn opgezet ruilsysteem kon ik het hele album vol plakken.

boffie-buikieMijn kleinkinderen zouden nu misschien hun neus voor ophalen voor zo’n oubollig verhaal met reclameteksten ertussen door. Ik koesterde het als een geliefkoosd bezit. Het album staat nog steeds in m’n boekenkast, maar als ik het tevoorschijn haal, lijkt het veranderd. Ik duw m’n neus erin en snuif de geur op. De zoete geur, die vage herinneringen opriep aan de rollen beschuit waarbij de plaatjes waren verpakt, is verdwenen.

iPhone

Ruim zestig jaar later kom ik nog steeds bij Albert Heijn. Maar Meintje zou er weinig in herkennen van haar Albert Heijn-winkel. Zij betaalde met guldens, dubbeltjes en stuivers. Ik hoef mijn bonuskaart niet eens meer onder de scanner te houden. Quasi-achteloos haal ik m’n iPhone uit m’n zak, tik op de Appie-app en begin mijn boodschappen te scannen. Ouderwetse boel, die handscanners. Het irriteert me zelfs een beetje dat ik bij het betalen op het Zelfscanplein achter in de winkel nog mijn pinpas tevoorschijn moet halen. Maar ik neem aan dat daar ook aan gewerkt wordt in het alweer vernieuwde hoofdkantoor van AH. Nog steeds in Zaandam.

AH, niet alles koek en ei

Dit is geen reclame-stukje voor Ahold. Kijk maar eens naar de Verleiders, een komedie over het boekhoudschandaal bij Ahold. Dan zie je hoe het eraan toe gaat bij de multinaltional die het bedrijf is geworden. Trouwens, houd er rekening mee dat de accu van je iPhone snel leeg raakt als je die gebruikt voor het boodschappen scannen in de AH-supermarkt. Dus eerst (thuis, op eigen kosten!) goed opladen.

Copyright © 2015-2024 Martin Rep | Radboudlaan 14 | 1402 XP  Bussum