ichthus65

Het veilige huis van de gereformeerde kerk van Zaandam. Van kleuterschool tot jeugdvereniging bouwde iedereen mee aan de machtige christelijke zuil, die in Nederland tot het einde van de twintigste eeuw de dienst uitmaakte. Ik was er een gelukkig onderdeeltje van.  

Maranatha. Imitatio Christi. Laus Deo. Lucas Lindeboom. Kruis en Kroon. Immanuel. Ichthus. Zeven, misschien wel acht jeugdverenigingen telde gereformeerd Zaandam in 1963. Er was één jongensvereniging (Kruis en Kroon; door ons, de concurrerende GJV Ichthus, spottend wel ‘Kruis en Munt’ genoemd) en één meisjesvereniging (Imitatio Christi).

Ze waren allemaal een beetje anders, maar toch voornamelijk hetzelfde. Elke week kwamen ze bijeen. Onveranderlijk werden de avonden geopend met gebed. Daarna hield een van de leden een onderwerp, naar aanleiding van een lijst die door een commissie was opgesteld: Israël en zijn buren (toen al). Bidden. Oecumene. En, het meest heikele maar altijd terugkerende onderwerp: dansen. Wat niet mocht. Of toch wel? Danste ook David niet voor de Ark uit…?

Al deze clubs waren opgericht door jongeren van zestien tot twintig jaar. Volwassenen kwamen er niet aan te pas. Hoogstens een keer per jaar kwam de jeugdouderling een halfuurtje langs om te kijken. Voor de gezelligheid, problemen waren er nooit.

Als je rond de twintig werd of ging trouwen, waarschijnlijk met het meisje dat je op de jeugdvereniging had ontmoet, ging je ervan af. Kort daarna kon je bezoek verwachten van je wijkouderling. Die polste je of je eraan toe was om je beschikbaar te stellen als lid van de kerkenraad: ouderling worden, of diaken.

Tijdens het weekend gingen de remmen los, maar je corrigeerde elkaar


zuiderkerk

De jeugdverenigingen bedropen zichzelf. Er was een wekelijkse contributie van een paar dubbeltjes. Daarnaast werd gespaard voor ‘een weekend’. Tijdens dat weekend gingen de remmen los. Jongens en meisjes samen op een kampeerboerderij of een jeugdherberg-achtige omgeving. Maar volwassenen hoefden ook hier niet mee, en geen vader of moeder die ongerust thuis achterbleef. Je corrigeerde elkaar. Want er ging altijd Iemand mee die ook op alle avonden van de jeugdvereniging aanwezig was, in wie iedereen het volste vertrouwen had en die je nooit zou beschamen. Eigenlijk was die het belangrijkste lid van de vereniging. 

De jeugdverenigingen waren een fundament onder een machtige christelijke zuil, die Nederland tot ver in de jaren negentig van de twintigste eeuw zou beheersen. Ik maakte er deel van uit, net als ieder ander die ik kende – andere mensen kende ik trouwens nauwelijks - en ik was er niet ongelukkig mee.

Ik was al lid van de gereformeerde kerk sinds mijn doop, een paar dagen na mijn geboorte. Op mijn vierde ging ik naar de christelijke kleuterschool die was gevestigd naast onze kerk in Koog aan de Zaan. Toen we in 1951 naar Zaandam verhuisden, veranderde er weinig, met dien verstande dat het kleuterschooltje nu zelfs in hetzelfde lokaal was gevestigd als de gereformeerde noodkerk.

Een van de voordelen van de catechisatie was dat je er meisjes van jouw leeftijd ontmoette


zaandam68

Mijn lagere school was christelijk, genoemd naar de beroemde Zaanse gereformeerde dominee Lucas Lindeboom. Toen ik een jaar of twaalf was, ging ik een avond per week naar catechisatie onder leiding van dominee David Warnink, in de consistoriekamer van de Zuiderkerk. Het eerste jaar moesten wij samenvattingen uit het hoofd leren van het Kort Begrip, een samenvatting van de Heidelbergse Catechismus, later de meer uitgebreide ‘Zondagen’ van die catechismus.

Een van de voordelen van de catechisatie was dat je er meisjes van jouw leeftijd ontmoette die lid van de kerk waren. Om dat te onderstrepen, droegen ze meestal een halskettinkje met een Hugenotenkruis. Ik kon een keer zo goed mijn ‘Zondag’ reciteren dat ik er een beloning voor kreeg: een kaartje voor de film ‘Morgen zie ik je weer’, die later die week werd gedraaid in de Zuiderkerk. Heel gereformeerd Zaandam-Zuid was diep onder de indruk van de tragische film over een predikant die in de kracht van zijn leven sterft.

De catechisatie bereidde je voor op de volgende stap, het doen van openbare belijdenis, waarmee je van dooplid een echt belijdend lid van de kerk werd. Maar eerst kwam je in contact met de jeugdvereniging op GG (gereformeerde grondslag).

Bij mij waren het Piet Prins en zijn neef Martin die mij daarvoor kwamen polsen. Martin zou mijn zwager worden. Maar dat wist ik toen natuurlijk nog niet, al werd hier wel de eerste stap gezet. Ze kwamen een avondje met me praten over de nieuwe vereniging. Zij hadden ‘Ichthus’ opgericht omdat ‘Immanuel’ te groot werd. De nieuwe club had als naam de geheime code die christenen elkaar gaven in het vijandelijke Rome aan het begin van de jaartelling; ze tekenden een vis, ichthus in het Grieks, samengesteld uit de beginletters van de Griekse woorden Jezus Christus Gods Zoon Zaligmaker. Op Ichthus zou ik Dicky leren kennen – haar zus had inmiddels verkering met Martin.

Ik vond het gezellig op Ichthus, en ik vond het inspirerend te discussiëren


oosterkerk 

Ik vond het gezellig op Ichthus, en ik vond het inspirerend te discussiëren over het bijbelse dan wel vrije onderwerp. Met pijn in het hart moest ik me een paar jaar later laten uitschrijven als lid toen ik verslaggever werd bij De Zaanlander en ik avonddiensten moest draaien. Maar ik kon naderhand toch voorzitter worden van de club, nadat mijn chef bij de krant me toestemming had gegeven voor een vaste vrije avond op de vrijdag.

We maakten uitstapjes met z’n allen: we roeiden naar de Breek in Landsmeer, we maakten een excursie naar de Waterleidingduinen en we gingen op weekend naar Driebergen, waar ik verkering kreeg met Dicky. Alle leden van Ichthus werkten mee toen in de nieuwe Zaandamse wijk Poelenburg een houten noodkerkje werd neergezet. Zaandam groeide en bloeide en met de kerk ging het navenant.

In het kerkje deden we openbare belijdenis. Inmiddels waren we geen lid meer van Ichthus, we waren immers twintig geweest en getrouwd. We vertrokken naar Amersfoort. De tijd van de jeugdverenigingen was voorgoed voorbij. 

Copyright © 2015-2024 Martin Rep | Radboudlaan 14 | 1402 XP  Bussum